Co cứng cơ sau đột quỵ não – điều trị như thế nào?

1. Co cứng cơ là gì?

Co cứng cơ là một rối loạn vận động do tăng trương lực cơ phụ thuộc vào tốc độ có tăng phản xạ gân xương, là hậu quả của tình trạng quá kích thích của cung phản xạ. Đây là biểu hiện thường gặp của các tổn thương thần kinh trung ương như: đột quỵ não, chấn thương sọ não, chấn thương tủy sống, sau mổ u tủy sống, viêm tủy sống, bại não ở trẻ em, xơ cứng rải rác,... Trong đó, đột quỵ não là nguyên nhân phổ biến nhất.

Ở người bình thường một hệ thống phức tạp chịu trách nhiệm kiểm soát cơ sinh học cho phép các cơ ở một vùng co lại trong khi những cơ khác thư giãn. Người co cứng cơ sau đột quỵ nhiều cơ có xu hướng co lại cùng một lúc kèm theo cảm giác thắt chặt khiến cơ bắp không hoạt động hoặc hoạt động bất thường. Tình trạng mà co cứng cơ do đột quỵ não có thể có nhiều mức độ từ nhẹ hoặc nặng, tuy nhiên co cứng cơ sau đột quỵ não thường liên quan đến co cứng nửa người.

2. Co cứng cơ sau đột quỵ não có nguy hiểm không?

Co cứng cơ sau đột quỵ não ở giai đoạn đầu tuy không trực tiếp đe dọa tính mạng nhưng lại khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn khi sinh hoạt mất khả năng kiểm soát cơ thể dễ bị té ngã cũng như ảnh hưởng đến tâm lý của người bệnh. Các cơ bị co cứng gây đau đớn, khó thực hiện các động tác từ đơn giản đến phức tạp như: nhai nuốt, cầm nắm đồ vật, đi lại, mặc quần áo, tắm rửa, vệ sinh cá nhân,… Đặc biệt, co cứng cơ làm hạn chế vận động nên làm tiêu sợi cơ dẫn đến biến dạng cơ bắp, gây ra tình trạng cứng khớp, dẫn đến mất chức năng vận động, tàn tật vĩnh viễn về sau này.

3. Dấu hiệu nhận biết co cứng cơ sau đột quỵ như thế nào?

Giai đoạn sớm: thời gian khoảng 02 tuần sau khi bị đột quỵ não. Để nhận biết được ở giai đoạn này cần được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa thần kinh có kinh nghiệm.

Giai đoạn muộn: các triệu chứng để nhận biết người bệnh đang trong trạng thái co cứng cơ bao gồm:

      - Cứng cơ, yếu cơ: khi người bệnh cố gắng cử động tay chân sẽ thấy rất chậm và không linh hoạt.

      - Đau cơ: cơ bắp bị đau dù khi thả lỏng hoặc cử động nhẹ, cảm giác khó chịu theo thời gian sẽ lan rộng đến toàn bộ chi bị liệt.

      - Rung giật: khi người bệnh cố gắng cầm nắm đồ vật, duỗi chân, đứng dậy, đi lại,… bằng các chi bị liệt thì có hiện tượng rung giật ở vùng cơ đó.

Một số mẫu hình co cứng cơ người bệnh hay gặp là:

4. Các phương pháp điều trị co cứng cơ sau đột quỵ

Người bệnh co cứng cơ sau đột quỵ não cần được điều trị sớm và tích cực nhằm mục đích cải thiện khả năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị cho người bệnh co cứng cơ sau đột quỵ bao gồm:

      - Sử dụng thuốc uống, tiêm giảm co cứng cơ.

      - Vật lý trị liệu.

      - Phẫu thuật chỉnh hình.

Các thuốc uống giãn cơ toàn thân, do tác dụng không chọn lọc của chúng, không những có tác dụng lên các cơ co cứng mà còn có tác động lên các cơ bình thường, do đó có thể gây ra mất chức năng.

Các phương pháp điều trị co cứng cơ như: tập vận động, vật lý trị liệu, nẹp chỉnh hình… đều mang lại hiệu quả chưa cao nếu điều trị đơn độc.

Tại Việt Nam và trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu sử dụng Botulinum toxin nhóm A trong điều trị co cứng cơ bằng đường tiêm. Thuốc Botulinum toxin nhóm A là một chất điều biến thần kinh, làm ức chế dẫn truyền thần kinh cơ vân gây giãn cơ tại chỗ và có tác dụng ngược giúp cải thiện vùng não tổn thương do đột quỵ. Thuốc được tiêm tại cơ đích với liều lượng rất nhỏ làm giảm tình trạng co cơ tự ý và cải thiện triệu chứng co cứng cơ của người bệnh hiệu quả. Việc đưa thuốc vào cơ đích khá phức tạp, có nhiều cách thức từ việc sử dụng mốc giải phẫu tự nhiên, sử dụng máy kích thích cầm tay, đến sử dụng máy siêu âm và máy điện cơ giúp tăng hiệu quả điều trị.

Sử dụng Botulinum toxin nhóm A để điều trị co cứng cơ có ưu điểm vượt trội như: an toàn và hiệu quả cao có tác dụng chọn lọc trên cơ cần điều trị lại ít có tác dụng phụ. Sau khi điều trị, người bệnh sẽ giảm co cứng cơ rõ rệt, cải thiện chức năng, tăng hoạt động độc lập, giảm đau do co cứng cơ, ngăn co rút cơ khớp, phục hồi chức năng dễ hơn,…